Geçtiğimiz günlerde BM'nin agroekoloji üzerine raporu yayımlandı. Raporda kısaca agroekolojinin, yani sürdürülebilir gıda ve tarım sistemlerinin insanların gıdaya olan erişimini sağlamak için en önemli ve uygun yol olduğundan bahsediliyor!
İlk bakışta rapor zaten inandığımız ve bildiğimiz bir doğrudan bahsediyor gözüküyor ama aslında çok derin bir konuya parmak basıyor. Akademik yazılarda ve medyada, gıdaya erişimin konvansiyonel tarım teknikleri kullanılmazsa kolay olmayacağından bahseden birçok kaynak bulmak mümkün. Konvansiyonel tarımın sağladığı yüksek ürün miktarlarının insanları ancak doyurduğu (o zaman neden hala açlık var?), eğer sürdürülebilir tarım teknikleri daha büyük ölçeklere yayılırsa bunun varolan nüfusu doyurmaya yetmeyeceği yapılan en yaygın yorumlar. Kısacası savunulan düşünce şu: konvansiyonel tarım yoksa gıda da yok!
Geçen ay dünyanın en önemli tohum şirketlerinden birinin yerel merkezini gezdik ve biz öğrencilere yapılan sunumda şirketin yaptığı çalışmaların dünyada açlığa nasıl çare olduğundan bahsediliyordu. Buranın dilini iyi konuşamadığım için hiçbir şey diyemedim ve çok kötü hissettim, ama işin daha acı yanı sunum bitince bütün öğrenciler şirket yetkilisini verdiği değerli(!) bilgiler için alkışladılar. Oradan nasıl bir suratla ayrıldığımı tahmin edebilirsiniz.
Konvansiyonel gıda sistemlerinin (tarım başlı başına varolmadığı için bu terimi kullanmak daha uygun) açlığa çare olmadığı görünen bir gerçek; dünyada açlık sorunu bu kadar ortadayken insanların sürdürülebilir tarıma geçince açlık çekeceklerinden bahsetmek bence çok gülünç. Süregelen sistemde zaten birçok insan sıkıntı içerisinde yaşıyor ve bu sistemi açlığa çare oluyor diye savunmak dünyaya sadece belli ülkelerin gözünden bakmak demek. Eğer açlıktan kasıt dünyadaki sayılı insanın çoğu zaman çöpe giden, besin değeri olmayan, plastik gıdalara ayıracakları lüksü bulamamasıysa bence zaten düşünmeye gerek yok. Yok eğer gerçekten insanları öldüren, süründüren, sefil eden açlıksa konumuz o zaman bakış açımızı değiştirmemiz gerekiyor.
Konvansiyonel sistemde olay sadece kendi halinde bir çiftçinin ilaç kullanmasından ibaret değil. Dünya bütün insanlarıyla ve bütün ekosistemleriyle bir bütün. Bir tek çiftçinin ilaç kullanması, iki böceğin ölmesi, koca bir köyün GDOlu tohum kullanması ve her sene şirketlerden bu tohumları almak zorunda kalması, bir ekosistemin bozulması, bir nehrin kuruması, bir buzun daha eriyip gitmesi, bir şehir dolusu insanın gıdaya sadece süpermarketlerden ulaşabilmesi, koca bir dünyanın gıda şirketlerinin elinde olması hep birbirini takip eden ve bağlı durumlar. Olay sadece bir çiftçide bitmiyor (ama değişim belki bir kişide başlayabilir) ve açlık sorunu sadece tarım tekniklerine indirgenemiyor. Kullanılan konvansiyonel teknikler, konvansiyonel yaşamlara ve düzenlere dönüşüyor.
Rapora geri dönersek, yazıda bahsedilen de işte bu, yani sistemlerin bütünlüğü, agroekolojinin ana felsefesi. Gıda sistemleri bir bütün olarak ele alınmalı ve sorunlara ona göre çözüm aranmalı. Sadece teknoloji transferiyle çözüm üretmeye kalkarsak daha çok açlık sorunuyla karşı karşıya kalırız. Çiftçilerin katılımı, bilim adamlarının duyarlılığı ve insanların gerçek gıdaya kavuşma isteği bir arada olmak zorunda. Tabi bunların hepsi insanların özgürce karar verip, özgürce yaşayabilecekleri bir çerçeve içerisinde gerçekleşebilmeli. Agroekoloji bilimi sahip olduğu bakış açısıyla bunu sağlamaya çalışıyor. Raporda bahsedildiği gibi agroekoloji gibi bütün gıda sistemini içeren bir bilim/yöntem/uygulama/hareket gıdanın kullanılabilirliğini, erişilebilirliğini, yerterliliğini, sürdürülebilirliğini sağlayabilir ve çiftçilerin bu süreçte söz almasına yardımcı olabilir.
NOT: Bahsettiğim özgür ve gerçek gıdayı sağlayacak bilimin adının ne olduğu bence çok önemli değil. Ama adı üzerinden enstitüler kurulan, eğitim programları açılan, makaleler yazılan bir bilim dalının Türkiye'de cisim bulamaması beni çok üzüyor. Ulaşılabilen nadir kaynaklarda tarımsal ekoloji adı altında bahsi geçen disiplin, umarım yakın zamanda ülkemizde de kendisine bir yer bulur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder